همیشه پرسش‌گران را با آغوش باز می‌پذیرفت
تاریخ انتشار: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۹۲۰۲۸۸
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: محمد جواد گودینی، استاد دانشگاه، پژوهشگر تاریخ اسلام و نویسنده کتاب‌هایی چون «صعود و سقوط ادبیات سیاسی در عصر بنی‌امیه»، «تاملی بر زندگانی ابوالاسود دؤلی و شرح گزیده‌ی اشعارش»، «بررسی تحلیلی صلح امام حسن (ع) و آغاز خلافت اموی» و… به مناسبت درگذشت استادش حجت‌الاسلام والمسلمین علی شیخ الاسلامی یادداشتی را با عنوان «مقام استاد: ارج نامه مرحوم دکتر شیخ‌الاسلامی»برای مهر ارسال کرده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
نخستین بار زمانی که به سال ۱۳۸۲ در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران پذیرفته شدم، با استاد فرهیخته مرحوم دکتر علی شیخ الاسلامی که سال‌ها مسئولیت دانشکده را بر عهده داشت و به تازگی ریاست دانشکده را واگذار کرده بود، از نزدیک آشنا شدم و آنچه در نخستین دیدارم با مرحوم استاد شیخ الاسلامی به یاد دارم، اخلاق نیک و پسندیده، روحیه صمیمی و فروتنی مثال زدنی این استاد بزرگوار ادبیات فارسی و عرفان نظری است. مرحوم استاد شیخ الاسلامی با وجود مقام علمی برجسته و تجربه سال‌ها ریاست بر دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، به دانشجویان (از جمله دانشجویان جدید الورود) لطف فراوانی مبذول کرده و با گشاده رویی و مهرورزی فزاینده‌ای رفتار می‌کرد.
به یاد دارم سال‌های نخست تحصیلم در دانشگاه تهران همواره به دروس ادبیات فارسی علاقه نشان می‌دادم و می‌کوشیدم در کنار رشته‌ام (زبان و ادبیات عربی) در زمینه ادبیات درخشان فارسی و بویژه ادبیات عرفانی نیز مطالعه کرده و از کلاس‌های اساتید گروه ادبیات فارسی نیز بهره جویم و از خرمن دانش اساتید نامدار ادبیات فارسی و بویژه مرحوم دکتر شیخ الاسلامی خوشه چینی کنم. استاد شیخ الاسلامی برایم بهترین گزینه بود و سخنان جذابش و برخورداری همزمانش از علوم اسلامی و ادبیات فارسی و بویژه ادبیات عرفانی مرا به وجد می‌آورد.
با علاقه‌ای وافر و قلبی شیدا سخنان ارزشمند استادم را می‌شنیدم و بر صحیفه قلبم حک می‌کردم؛ به طوری که اکنون پس از گذر سال‌ها از دوران دانشجویی‌ام، خاطرات فراوانی از استاد بزرگوار مرحوم دکتر شیخ الاسلامی در ذهن دارم. نکته جالب توجه اینکه مرحوم استاد همه پرسش کنندگان را (چه دانشجویان ادبیات و چه دانشجویان رشته‌های دیگر در مقاطع گوناگون تحصیلی) را با آغوش باز می‌پذیرفت و با بردباری، حوصله و تسلط کامل بر علوم دینی و ادبی پاسخ‌های عالمانه را می‌گفت که نشان از عمق نکته سنجی و اشراف گسترده‌اش بر ژرفای ادبیات فارسی ارزیابی می‌شود. درس حافظ شناسی و سخنان دلپذیر استاد شیخ الاسلامی در این خصوص، از نکات ناب عرفانی سرشار بود و دانشجویان را با وادی عشق الهی و ادبیات پرجاذبه عرفانی و حافظ این بزرگ شاعر ایران زمین آشنا می‌کرد.
به یاد دارم در بزرگداشت حکیم فردوسی شاعر حماسه سرای پارسی و از بزرگان ادبیات حماسی جهان و هومر شرق به سال ۹۵، مرحوم دکتر شیخ الاسلامی چه نیکو جایگاه این سراینده بزرگ ادب پارسی را توصیف کرد و میان عشق و دلدادگی‌اش به سرزمین ایران و محبت سرشارش به دین اسلام و مکتب اهل بیت(ع) نکاتی عالمانه و ارزشمند ایراد فرمود و گفتمان اعتدالی این شاعر پرآوازه را شرح کرد و توجه همگان را به رویکرد عقلانی و دوستی راه و مرام اهل بیت رسالت(ع) از سوی حکیم فردوسی جلب نمود.
به باور نگارنده این سطور، دکتر شیخ الاسلامی خدماتی شایان و ارزنده به ادبیات پارسی و بویژه ادب عرفانی کرده که برای دهه ها از خاطر ادب دوستان محو نخواهد شد. خدمات مرحوم استاد تنها در بخش آموزش ادبیات پارسی و عرفان نظری، نگارش کتاب و مقاله در این زمینه خلاصه نمی‌شود و استاد ارجمند در زمینه ترجمه نیز دستی داشته و از مترجمان برجسته نیز بوده که کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است؛ شاید به این دلیل که جایگاه وی در ادب پارسی و عرفانی آنچنان والا و بزرگ است که دیگر جنبه‌های علمی و مهارتی استاد را تحت الشعاع قرار داده است و کمتر به آن پرداخته شده است.
در پایان این وجیزه مختصر درگذشت استاد والامقام و چهره ماندگار کشور و استاد بی مانند ادب عرفانی سرزمینان مرحوم دکتر علی شیخ الاسلامی را به همه ادب دوستان و شیفتگان ادب پارسی در سراسر گیتی و بویژه خانواده داغدار آن استاد گرامی تسلیت گفته و از خداوند بزرگ رحمت و لطف بی پایان را برای استادم خواستارم.
کد خبر 5212357منبع: مهر
کلیدواژه: درگذشت چهره ها پیام تسلیت دانشگاه تهران تجدید چاپ موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران تازه های نشر محمدرضا باطنی فلسطین انجمن آثار و مفاخر فرهنگی درگذشت چهره ها پیام تسلیت علوم انسانی انتشارات معین انتشارات سوره مهر مرکز فرهنگی شهر کتاب بنیاد ملی بازی های رایانه ای ترجمه استاد شیخ الاسلامی علی شیخ الاسلامی دانشگاه تهران ادبیات فارسی مرحوم استاد سال ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۹۲۰۲۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نقد فیلم مست عشق / شکستی مفتضحانه برای حسن فتحی
مازیار وکیلی در رویداد۲۴ نوشت: حسن فتحی سابقه‌ای طولانی در ساخت فیلم‌ها و سریال‌های تاریخی دارد؛ فیلم‌ها و سریال‌هایی که البته کیفیت یکسانی ندارند: «پهلوانان نمی‌میرند» سریال خاطره‌انگیزی بود که داستانی بکر و اصیل داشت و به سرگذشت پهلوانان ایرانی در عصر قاجار می‌پرداخت. «شب دهم» امروز یک اثر کلاسیک در حوزه سینمای دینی به حساب می‌آید و نمونه درخشانی است از دراماتیزه کردن مضامین دینی به شکلی که برای مخاطب جذاب باشد. سه فصل سریال «شهرزاد» هم که مهم‌ترین و جنجالی‌ترین سریال فتحی در سال‌های اخیر به حساب می‌آید؛ یک مثلث عشقی جذاب در کنار بازی بازیگران مشهور از شهرزاد سریالی ساخت که مخاطبان بسیاری را به خود جذب کرد. حواشی مالی و سیاسی سریال هم باعث شد تا شهرزاد تا مدت‌ها در صدر اخبار باشد و منتقدان و تحلیل‌گران بسیاری را وادار به واکنش کند.
«روشن‌تر از خاموشی» داستان زندگی یکی از نامدارترین فلاسفه و عرفای ایران در عصر صفوی بود. فیلسوفی که عقایدش در زمان حیات بسیار مورد تکفیر متکلمین قشری قرار گرفت، اما بعد‌ها به قدری عالم‌گیر و تاثیرگذار شد که بسیاری از محققان و پژوهشگران اعتقاد دارند انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ متاثر از تفکرات ملاصدرا و حکمت متعالیه است. فتحی در «روشن‌تر از خاموشی» به خوبی نشان داد که خوب می‌تواند مضامین عرفانی را در بستر یک درام تلویزیونی روایت کند. فتحی در این کار از ظرفیت‌های داستانی دوران تاریخی زندگی ملاصدرا هم به درستی استفاده کرد و بسیاری از تحولات تاریخی ایران در آن دوران را نمایش داد. به‌نحوی که شخصیت شاه عباس در این سریال، ارزشی هم پای ملاصدرا پیدا کرده بود.
مجموعه این توانایی‌ها، فتحی را تبدیل به بهترین گزینه برای ساخت درام‌های تاریخی با مضامین عرفانی می‌کرد. به همین خاطر بود از زمانی که اعلام شد «مست عشق» که به رابطه پرمناقشه شمس و مولانا می‌پردازد را حسن فتحی می‌سازد همه خیال‌شان راحت شد که فیلم اگر یک شاهکار نباشد استاندارد‌های لازم برای یک اثر جذاب را دارد؛ اما این خیالی خام بود. برخلاف توقعات اولیه، «مست عشق» اثری است ضعیف که نتوانسته ذره‌ای از رابطه پیچیده این دو عارف نامی را به تصویر بکشد.
حسن فتحی همیشه عادت دارد که از دو عنصر برای هرچه جذاب‌تر تعریف کردن داستان‌های تاریخی خود استفاده کند. اولین عنصری که فتحی از آن استفاده می‌کند تعلیق است. مثلاً در شب دهم تعلیق لو رفتن اجرای تعزیه توسط حیدر خوش مرام بود که تماشاگر را تا پایان مشتاق تماشای سریال نگه می‌داشت. یا در پهلوانان نمی‌میرند تعلیق پیدا شدن قاتلی که تمام پهلوانان شهر را می‌کشت باعث جذابیت سریال می‌شد. فتحی تلاش کرده بود در مست عشق هم از تعلیق به شکل بهینه‌ای استفاده کند. فتحی دقیقاً داستان مست عشق را از جایی شروع می‌کند که ماموران حکومتی در قونیه به دنبال قاتل شمس تبریزی می‌گردند. فتحی تلاش داشته تا از این تعلیق برای جذابیت داستانی ثقیل و پیچیده استفاده کند.
اما خیلی زود و در میانه راه ماجرای قتل شمس فراموش می‌شود تا فتحی بر روی ماجرا‌های عاشقانه فیلم تمرکز کند. همان ماجرا‌های عاشقانه‌ای که محور اصلی جذابیت برخی از سریال‌های حسن فتحی بوده است. در «مدار صفر درجه» عشق یک پسر مسلمان بنام حبیب پارسا به دختری یهودی بنام سارا آستروک بود که داستان تاریخی این سریال را جذاب می‌کرد. یا در سریال «شهرزاد» مثلث عشقی شهرزاد، قباد، فرهاد بود که داستان را پیش می‌برد. برای همین فتحی در مست عشق هم تصمیم گرفته از این عنصر برای هر چه جذاب‌ترشدن سریال استفاده کند.
به عنوان، فتحی تاکید زیادی بر روی عشق پاک و آسمانی شمس تبریزی و کیمیا خاتون می‌شود. در حالی که روایت‌های تاریخی خلاف این موضوع را نشان می‌دهد. اما موضوع این جا است که نمایش این عشق به جای آن که بر جذابیت فیلم بیفزاید آن را تا حد سریال‌های مبتذل ترکیه‌ای پایین آورده است. این موضوع درباره عشق اسکندر و مریم هم صدق می‌کند. پرداخت سطحی فتحی باعث شده این داستان‌های عاشقانه به جای این که به کمک خط اصلی قصه (یعنی رابطه پر فراز و نشیب شمس و مولانا) بیایند آن را در حاشیه قرار داده و منحرف کرده‌اند.
نمایش مضامین عرفانی که با احوال درونی و فردی شخص سر و کار دارد در مدیوم سینما کار بسیار سختی است. چون مدیوم سینما تصویر است و تصویر اجازه تخیل و تحلیل را به تماشاگر نمی‌دهد. به همین خاطر است که اکثر کارگردانان بزرگ سینما برای بیان مضامین عرفانی و الاهیاتی سراغ داستان‌های روزمره می‌روند و می‌کوشند این مضامین را در دل یک داستان ساده و معمولی قرار دهند. مثلاً اسپیلبرگ در برخورد نزدیک از نوع سوم از دل یک داستان علمی تخیلی مضامین عرفانی و الاهیاتی زیادی بیرون می‌کشد یا دیوید لینچ در داستان سرراست داستان سفر یک پیرمرد با ماشین چمن‌زنی را بستر مناسبی برای نمایش احوال باطنی او می‌بیند. یا حتی مجید مجیدی هم برای بیان نگاه عرفانی خود سراغ داستان‌های روزمره‌تر می‌رود.
صحبت از عرفان روی پرده نقره‌ای سینما کار بسیار خطرناکی است. چون می‌تواند تماشاگر را دچار سوءتفاهم و سوءبرداشت کند. اتفاقی که برای مست عشق هم اُفتاده است. رابطه شمس و مولانا به قدری عمیق و پیچیده است که نمی‌شود شکل و کیفیت آن را در زمان صد دقیقه برای تماشاگر توضیح داد و همین عدم توضیح درست و دقیق است که در نهایت باعث می‌شود تماشاگر چیز زیادی از آن سردرنیاورد و خسته شود.
مست عشق برای فتحی یک شکست کامل است؛ چه از لحاظ داستانی و چه از لحاظ نحوه مواجهه با یک مضمون پیچیده. استراتژی غلط فتحی باعث شده تا تمام ظرفیت‌های مست عشق از دست برود و فیلمی با این حجم از هزینه و استفاده از ستارگان بزرگ سینمای ایران و ترکیه تبدیل به فیلمی سطح پایین شود. فیلم تنها به مدد حاشیه‌های پرتعدادی مانند مخالفت برخی مراجع به ساخت فیلم به دلیل تبلیغ صوفیه، مشهور شده است نه کیفیت نهایی خودش.
tags # سینما سایر اخبار
به بهانه تقابل بایرن مونیخ و رئال مادرید؛ گل های کریستیانو رونالدو در آلیانز آرنا / فیلم