گذری بر اندیشههای عرفانی قرآنی شیخ محمود شبستری در مجله ادبیات عرفانی
تاریخ انتشار: ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۹۶۰۱۰۳
نوزدهمین شماره از مجله ادبیات عرفانی با هفت مقاله از جمله «بررسی تطبیقی عرفان شمنی و تصوف اسلامی»، «تبیین نسبت کتاب تکوین با کتاب تدوین در اندیشههای عرفانی – قرآنی شیخ محمود شبستری و علامه سید حیدر آملی» منتشر شد.
به گزارش خبرگزاری شبستان: در این شماره از مجله ادبیات عرفانی، مقالاتی با عناوین «بررسی تطبیقی عرفان شمنی و تصوف اسلامی»، «بررسی مقایسه ای سیر اسماء جمالی خداوند در متون عرفانی قرن چهارم و ششم هجری (مطالعه موردی کشف المحجوب و روح الارواح)»، «تبیین نسبت کتاب تکوین با کتاب تدوین در اندیشههای عرفانی – قرآنی شیخ محمود شبستری و علامه سید حیدر آملی»، «تحلیل کارکرد دیدگاه اسطورهای الیاده در صفوةالصفای ابنبزاز اردبیلی»، «تصویر خداوند در اندیشه اشو: وجوه افتراق تعالیم او با آموزه های مولانا»، «ماهیت تجربه عرفانی بر پایه الگوی مدیریت احوال» و «معیارهای تمییز وقایع خیال منفصل بهمدد روش هانری کربن در تذکرهالاولیاء» منتشر شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
بررسی تطبیقی عرفان شمنی و تصوف اسلامی
در طلیعه نوشتار «بررسی تطبیقی عرفان شمنی و تصوف اسلامی» میخوانیم بیشتر مکاتب عرفانی جهان سعی بر آن دارند تا با شیوهها و روشهایی، سالک و نوآموز را از هستی روزمره و دنیوی جدا سازند و به سرمنشأ نیروی حقیقی عالم و دنیای پررمزوراز جهان مینوی هدایت کنند. شمنیسم یکی از آن مکاتب عرفانی است که با آیینها و اعمالی خاص، سالک را به خلسگی و بیخویشی میکشاند و بدینواسطه و از طریق یاریجستن از دنیای ارواح و عالم خدایان، موجب اعمالی خارق عادت میشود. آیینها و آداب شمنی، شباهت بسیار زیادی به آداب متصوفۀ اسلامی دارد و موجب شده که حتی برخی بر این باور باشند که تصوف اسلامی تحت تأثیر شمنیسم بوده است. نگارندگان در این جستار به بررسی بعضی از این شباهتها، از جمله موضوع خلسگی و بیخویشی، اهمیت به موسیقی و پایکوبی، عروج و صعود سالک، پرواز جادویی، ریاضتهای عرفانی، کرامت و موضوع نوزایی میپردازند و آنان را واکاوی میکنند.
تحلیل کارکرد دیدگاه اسطورهای الیاده در صفوةالصفای ابنبزاز اردبیلی
نویسنده مقاله «تحلیل کارکرد دیدگاه اسطورهای الیاده در صفوةالصفای ابنبزاز اردبیلی» در طلیعه نوشتار خود آورده است این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و براساس دیدگاه اسطورهای میرچا الیاده، به نقد و تحلیل صفوۀالصفای ابنبزاز اردبیلی میپردازد. از دیدگاه الیاده، اسطوره مهمترین شکل تفکر جمعی، واقعی و مقدس است و به همین دلیل سرمشق و تکرارپذیر میشود. در اسطوره، قهرمان با تغییر و تبدیل تجربۀ حسی به تجربۀ دینی، به شرایط فراانسانی دست مییابد. دینیبودن این تجربه بدینمعناست که وجود فرد در دنیای روزمره متوقف، و با نیروهای ماورای طبیعی به جهانی نورانی وارد میشود. درنتیجه با بهرهگیری از تجربۀ دینی میتواند وقایع اسطورهای را تکرار کند. مطابق با الگوی اسطورهای الیاده، قداست اسطورهای شیخ صفی، قهرمان صفوۀالصفا، همانند کهنالگوی ایزدان و دیرینهالگوهاست. مصادیق و مؤلفههای زمان و مکان اساطیری میرچا الیاده نیز در صفوۀالصفا مشهود است؛ چنانکه شیخ صفی با بهرهگیری از تجربۀ دینی، بهنوعی وقایع اسطورهای را تکرار میکند و متناسب با مصداق انسان مذهبی، با ریاضتکشی از توان حسی به توان دینی دست مییابد و از این طریق به اشراق و بصیرت درونی نائل و دل او آمادۀ پذیرش حقایق میشود. در مرحلۀ رازآموزی و تشرف، آزمونهای سخت و مکانهای تنگ و محبوس برای یادگیری رموز عرفانی، بهنوعی تداعیکنندۀ عالم جنینی و تولد دوباره است. قهرمان با طی مراحل تشرف و رازآموزی، به تجلی مقدس دست مییابد و با صعود روحانی (عروج) به رؤیت فرشتگان نائل میشود. مصادیق متعددی از الگوها و تکرارهای اساطیری در تجربۀ عرفانی شیخ صفیالدین اردبیلی در صفوۀالصفا مشاهده میشود.
تصویر خداوند در اندیشه اشو: وجوه افتراق تعالیم او با آموزه های مولانا
در طلیعه نوشتار «تصویر خداوند در اندیشه اشو: وجوه افتراق تعالیم او با آموزه های مولانا» آمده است امروزه در حالی شاهد گسترش جریانهای معناگرا در داخل کشور هستیم که فرهنگ ما دارای آثاری ارزشمند در حوزۀ معنویت و عرفان است. توجه روزافزون به معنویت، برخی از پژوهشگران را بر آن داشته است تا با اشاره به تعالیم جنبشهای نوپدید معنوی، تنها به بیان وجوه تشابهات آنها با آموزههای عرفان اسلامی بپردازند که این امر میتواند تبعات جدی بهدنبال داشته باشد. این پژوهش با درنظرگرفتن این مسئله و با هدف نشاندادن وجوه افتراق تعالیم جریانهای معناگرا با عرفان و معنویت اسلامی، تعالیم اشو را که بنیانگذار یکی از جنبشهای نوپدید معنوی است مطالعه میکند و دیدگاه او را دربارۀ وجود خداوند، امکان و راههای شناخت او که همواره از مهمترین دغدغههای بشر بوده است، مشخص میسازد. همچنین تعالیم او در این حوزه را با آموزههای مولانا بهعنوان یکی از نمایندگان راستین عرفان و معنویت اسلامی مقایسه میکند تا وجوه افتراق دیدگاه او را با دیدگاه عارفان مسلمان نشان دهد. نتایج این تحقیق، تفاوت بنیادین دیدگاه اشو و مولانا در این حوزه را آشکار میسازد. انسجامنداشتن دیدگاه او دربارۀ وجود خداوند و نیز برداشت متفاوت او از مفاهیمی مانند عشق، آزادی و شناخت خویشتن بهعنوان راههای شناخت خداوند در مقایسه با آموزههای مولانا مؤید این گفتار است. بهنظر میرسد این امر از خاستگاه فکری متفاوت این دو صاحبنظر نشئت گرفته است؛ چرا که برخلاف اشو که آشکارا به انکار ادیان الهی میپردازد، اعتقادات مولانا ریشه در آموزههای دین اسلام دارد.
معیارهای تمییز وقایع خیال منفصل بهمدد روش هانری کربن در تذکرهالاولیاء
نویسنده مقاله «معیارهای تمییز وقایع خیال منفصل بهمدد روش هانری کربن در تذکرهالاولیاء» در طلیعه نوشتار خود آورده است از دوران قدیم همواره گروهی به وجود مراتبی برای عالم معتقد بودهاند. عالم خیال منفصل، بهعنوان عالمی واسطه بین عالم ماده و عالم عقل- و البته تحت عناوین مختلف- در جهان اسلام مطرح شد. قوۀ خیال نیز قوۀ میانجی حس و عقل درنظر گرفته شد. از طرفی در میان ملل مختلف، تجارب دینی و عرفانیای وجود داشته است که از آن با نامهای متفاوتی مانند کرامات، خوارق عادات و... نامبرده میشود. در میان صوفیه، این موضوعات اهمیت و بسامد ویژهای داشت؛ بهطوریکه متون متعددی در این زمینه به یادگار ماند که تذکرةالاولیاء یکی از آنهاست. هانری کربن مستشرقی است که به کمک مؤلفههای پدیدارشناسی، در برخورد با تجارب عرفانی اولیا، لزوم درک صحیح آن را در موضع دقیقش یعنی عالم خیال منفصل، بارها یادآور میشود. پژوهش حاضر در سایۀ نزدیکشدن بهروش کربن که همان تأویل یا کشفالمحجوب است، معیارهایی ارائه میدهد که در تذکرةالاولیاء به کمک آن میتوان خیالی (مثالی) بودن مرتبۀ وقایع را تشخیص داد. یافتههای پژوهش ناظر بر این است که معیارهایی مانند زمان قدسی، ارتباط با فرشته، اوصاف لطیف و مثالی و... قادرند مکان صحیح وقوع وقایع مثالی را به مخاطبان متونی نظیر تذکرةالاولیاء نشان دهند.
تبیین نسبت کتاب تکوین با کتاب تدوین در اندیشههای عرفانی – قرآنی شیخ محمود شبستری و علامه سید حیدر آملی
در طلیعه نوشتار «تبیین نسبت کتاب تکوین با کتاب تدوین در اندیشههای عرفانی – قرآنی شیخ محمود شبستری و علامه سید حیدر آملی» میخوانیم هماهنگی عالم وجود با کتاب الهی برای گشودهشدن باب معرفت و کشف و شهود نسبت به خداوند، از جمله نکات عمیق برهانی-عرفانی و قرآنی در نزد صاحبان طریقت محسوب میشود. هرچند طلوع این اندیشه را میتوان به ابنعربی نسبت داد، عرفای پس از او سعی کردند با دقت و جزئیات بیشتری در این زمینه غور کنند و حقیقت پیوستگی عوالم و مراتب هستی با قرآن مجید را با جزئیات بیشتری جستوجو کنند. شیخ محمود شبستری و علامه سیدحیدر آملی از جمله عرفای بزرگ پیشگام در تفحص دربارۀ این اندیشه بهشمار میآیند که درصدد اثبات مطابقت اجزای کتاب تدوین با کتاب تکوین الهی برآمدند. پژوهش حاضر به روش کتابخانهای نگاشته شده است. این مطالعه با تفحص در اندیشههای این دو عارف بزرگ، دیدگاههای آنها را به این دو عالم و تطبیق مصادیق آنها با یکدیگر بررسی و مقایسه میکند و به تأمل دربارۀ فواید طرح این بحث میپردازد. از دیدگاه این پژوهش، وجود این بحث در بین عرفای نامبرده نهتنها بر تأویلپذیری و اعجاز قرآن تأکید دارد، بلکه تکریم موجودات عالم را بهعنوان مظاهری از ذات و کلام الهی و یکپارچگی عالم وجود و پیوستگی تمام اجزای آن به یکدیگر در پی دارد.
منبع: خبرگزاری ایکنا
پایان پیام/500منبع: شبستان
کلیدواژه: شیخ محمود شبستری هانری کربن
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۹۶۰۱۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اهتمام نهاد کتابخانه های عمومی برای حمایت از آثار ادبیات پایداری
به گزارش خبرنگار مهر، آیین نقد و رونمایی کتاب «لبخند آفتابی» صبح چهارشنبه با حضور سیدرضا علوی نویسنده کتاب، رسول آفتابی روایتگر اثر، موسی غیور منتقد کتاب، اسد بابایی مدیرکل کتابخانه های عمومی آذربایجان شرقی و جمعی از علاقمندان به حوزه ادبیات پایداری در تالار نخجوانی کتابخانه مرکزی تبریز برگزار شد.
اسد بابایی مدیرکل کتابخانه های عمومی آذربایجان شرقی در این آیین با بیان اینکه کتابهای حوزه دفاع و پایداری به عنوان یک گونه ادبی، بسیاری از آثار ممتاز معاصر را در برگرفته است گفت: این آثار علاوه بر غنای ادبی و فرهنگی که درخود دارد باعث تاثیرگذاری بر روی آحاد جامعه، برای حراست هر چه بیشتر از وطن و میهن خود می شود.
بابایی با تاکید بر اهتمام جدی نهاد کتابخانه های عمومی کشور برای حمایت از آثار حوزه ادبیات پایداری افزود: سعی داریم با برگزاری برنامه های ترویجی مانند رونمایی و نقد و بررسی کتاب های نگارش شده در موضوع هشت سال دفاع مقدس به ویژه بیوگرافی ها و اتوبیوگرافی های تالیف شده در زمینه سیره زندگی رزمندگان منش زندگی ساده و مبتنی بر اسلام ناب آنها را به نسل جوان و نوجوان منتقل نماییم.
مدیرکل کتابخانه های عمومی آذربایجان شرقی در بخش دیگری از سخنان خود در مورد کتاب «لبخند آفتابی» اظهار داشت: یکی از مهمترین نقاط قوت کتاب در این است که هم نویسنده و هم راوی با نگاهی آمیخته به طنر کوشش کرده اند با زبانی ساده و بدون کلیشه جریان های تلخ و شیرین و مفاهیم والای ایثار را در زندگی روزمره رزمندگان هشت سال دفاع مقدس به نمایش درآورند.
موسی غیور نویسنده، پژوهشگر و منتقد ادبیات پایداری در آیین نقد و رونمایی کتاب «لبخند آفتابی» گفت: وجه تمایز جنگ تحمیلی با دیگر جنگ های رخ داده در طول تاریخ این است که: جنگ ما دفاعی با محوریت مردم بود و تمام نیروهایی که جنگ را اداره کرده اند مردم عادی و از بطن جامعه بودند بنابراین بعد از پایان جنگ همه رزمندگان در یک نقطه اشتراک یافتند که باید لحظات ناب و زیبایی های دفاع مقدس را برای آنهایی که آن جو را ندیده و حس نکرده اند ترسیم و روایت نمایند.
غیور در بخش دیگری از سخنان خود به آسیب های متوجه ادبیات پایداری و خاطره گویی از دفاع مقدس پرداخته و بی توجهی به اقتصاد نشر، سفارشی سازی تدوین و نگارش کتاب در این حوزه، ایجاد مسائل و مشکلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بعد از جنگ تحمیلی که به معویات جنگ آسیب زده اند و یکسان سازی تیپ های شخصیتی از همه رزمندگان در آثار مربوط به حوزه ادبیات پایداری را از آن جمله از آسیب ها مطرح کرد.
این پژوهشگر و منتقد ادبیات پایداری استفاده از کاغذ مناسب، عکسهای رنگی، دورنگ بودن متن نوشتاری کتاب و صفحه آرایی زیبا را از جمله نقاط قوت ظاهری کتاب برشمرده و توجه به سلوک و ارتباطات انسانی به جای حادثه محور بودن داستان، بی تکلفی و دور بودن نویسنده و راوی از ریا و نمایش، عدم وجود محتوای زائد، حشو و تکراری در کتاب، ترجمه فارسی روان و سلیس خاطرات اغل ترکی آمیخته به طنز و فکاهیات را از جمله نقاط قوت محتوای این کتاب عنوان کرد.
رسول آفتابی راوی کتاب نیز در این نشست هدف از بیان خاطرات گردآوری شده در کتاب را گرامیداشت یاد و خاطره شهدا و هم رزمان دفاع و ثبت در صفحات درخشان تاریخ مقاومت و دفاع ملی دانسته افزود: خاطره گویی کردم تا من هم به نوبه خود بتوانم سهمی در بازگویی و بازخوانی رشادت ها و معنویت ها و مردانگی های رزمندگان با اخلاص اسلام را بیان نمایم.
سیدرضا علوی نویسنده کتاب نیز در پایان این آیین با بیان خلاصه ای از مراحل و سیر تدوین کتاب «لبخند آفتابی» و دلایل انتخاب رسول آفتابی برای نگارش خاطرات وی گفت: با شنیدن نام برخی افراد ناخود آگاه لبخند بر لبان آدمی می نشیند. این افراد اشخاصی خوش مشرب با روحیه طنز پرداز بذله گو نیک اندیش و خیرخواه هستند. در طول تاریخ دفاع مقدس با توجه به موقعیت و شرایط جنگ نیاز به افرادی مانند رسول آفتابی بود که با بذله گویی طنز پردازی و نکته سنجی های خود روحیه رزمندگان را غرق در نشاط کنند. احتیاج ذاتی انسانها به شاد بودن افرادی را در دوران جنگ تحمیلی و دفاع مقدس وادار به بذله گویی ها و شوخی با موقعیت موجود در نبرد می کرد. طنز پردازی آنی و بذله گویی این رزمندگان در زمانهای سخت پیکار و رودررویی با دشمن مهاجم و متجاوز به داد رزمندگان می رسید.
کد خبر 6093796